Судбината на Бугарите во Србија – Промоција на четвртиот том од значајната серија

Четвртиот том од серијата „Судбината на Бугарите во Западните Покраини“ беше претставен во Ќустендил, со учество на истакнати истражувачи и културни дејци од Бугарија. Настанот го организираше Научниот институт „Западни покраини“, кој по долга пауза – започната уште во времето на т.н. „народна власт“ – повторно ја обнови својата дејност.

На промоцијата учествуваа доц. д-р Ангел Џонев – претседател на Институтот, доц. д-р Александар Гребенаров – негов заменик, д-р Валентин Јанев – меценат на изданието и член на Институтот, како и Иван Николов – претседател на Културно-информативниот центар „Босилеград“.

Освен промоцијата, беше одржана и панихида во селото Долна Љубата по повод 108 години од босилеградскиот масакр (15–16 мај 1917 година), со почит кон сите загинати во борбите на Бугарите од овој регион.

Содржината на томот

Доц. д-р Џонев истакна дека оваа книга, која веќе беше промовирана во Столичната библиотека во Софија, заслужено добива своја презентација и во Ќустендил – како важна порта кон Западните Покраини.

Во изданието се вклучени неколку значајни авторски трудови, меѓу кои два текста на д-р Валентин Јанев:

• „Бугарската администрација во Моравскиот регион за време на Првата светска војна – митови и реалност“
• „Рударството што ги доубива Бугарите“, со директна поврзаност со Ќустендилскиот крај.

Во својата анализа, д-р Јанев се повикува на британскиот премиер Лојд Џорџ, кој признава: „Целата документација што ни ја дадоа некои од нашите сојузници по војната беше лажна и фалсификувана, и ние сме одговорни пред светот што ги затворивме очите пред вистината.“

Јанев зборува и за молкот што со децении владеел по прашањата за Западните Покраини – прво поради поразот во војната, потоа поради директивите од Москва и Интернационалата, и најпосле – по 1989 година – поради политичките компромиси со ЕУ и Западен Балкан.

Особено внимание доби темата за рударството во Босилеградско, кое, според Јанев, претставува закана не само за животната средина, туку и за иднината на Ќустендилскиот регион.

Против говорот на омраза и истерувањето на вистината

Иван Николов, долгогодишен хроничар на медиумската состојба во Србија и добар познавач на ситуацијата во Западните Покраини, во својот текст „Спротивставување на говорот на омраза“ предупредува на организирана хистерија што создава национална омраза. Тој потсети и на обидите за негирање на погромите во Босилеград и засилената пропаганда околу таканаречената „шопска нација“.

Во томот се вклучени и текстовите:

• „За правниот статус на Западните бугарски покраини“ од Ангел Пелтеков,
• „Една забранета книга“ од Едвин Сугарев,
• „Православната црква и војната“ од доц. Иво Јанев од Софискиот универзитет „Св. Климент Охридски“.

Доц. Гребенаров потсети на случајот со враќањето на книгата на Едвин Сугарев „Елегија за Краиштето“ од српската граница – дело што неколкупати беше прогласено за „закана по националната безбедност“, и покрај тоа што слободно се презема на интернет.

Заклучок

„Зошто српската држава се плаши од оваа книга? Единствениот можен одговор е – затоа што ја кажува вистината за реалниот живот,“ рече доц. Гребенаров.

Живееме во време на парадокси – кога зборот, иако слободен во дигиталниот свет, сè уште е задушуван на границите. Четвртиот том на оваа серија ја продолжува борбата за историската вистина и гласот на оние што биле премолчувани со децении.